Depozyty Pamięci. Ukraińcy w Szczecinie i na Ziemi Szczecińskiej po 1956 roku

Depozyty Pamięci. Ukraińcy w Szczecinie i na Ziemi Szczecińskiej po 1956 roku

Koncepcja albumu: Jan Syrnyk,
opracowanie naukowe: prof. Jarosław Syrnyk,
współredakcja: Dorota Kowalewska

Wydawca: Związek Ukraińców w Polsce – Oddział w Szczecinie, 2023, str. 150.
ISBN 978–83–960233–2‑2

Unikatowy album, o którym, gdy się ukazał, mówiono za mało. Zawiera około dwustu czarno-białych zdjęć, autorstwa m.in. Józefa Baka i Eugeniusza Sołoduchy, w zdecydowanej większości publikowanych po raz pierwszy. Pochodzą z uporządkowanego niedawno archiwum szczecińskiego oddziału Związku Ukraińców w Polsce, jak też zbiorów prywatnych. Są świadectwem losów mniejszości ukraińskiej w regionie szczecińskim: życia społecznego, rodzinnego, organizacyjnego, religijnego, artystycznego, sportowego, budowania oświaty, kultywowania narodowych tradycji. Do 1956 roku było to poza rodzinami niemożliwe, a potem długo bardzo trudne.

Album dopełniają syntetyczne teksty, napisane przez prof. Jarosława Syrnyka, historyka i etnologa z Uniwersytetu Wrocławskiego, autora licznych opracowań, dotyczących społecznych dziejów Polski i mniejszości ukraińskiej po 1945 roku. Przybliżają losy zachodniopomorskich Ukraińców, od pokoleń obywateli Polski, przymusowo wysiedlonych w ramach Akcji „W” (1947) z ich ziem ojczystych w Polsce południowo-wschodniej i osiedlonych na Pomorzu Zachodnim. Prof. Syrnyk krótko opisuje ich rodzinne tereny, wysiedlenia, osadnictwo, adaptację w nowych warunkach, m. in. w Szczecinie, Strachocinie pod Stargardem, okolicach Łobza i Pyrzyc, w Ińsku, Trzebiatowie. Pisze o działalność Ukraińskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego (istniało w latach 1956–1990), podaje krótkie biogramy ukraińskich działaczy, przytacza m.in. wspomnienia Aleksandra Hnatiuka o wymierzonych przeciwko niemu działaniach Służby Bezpieczeństwa.

Album został przygotowany w ramach projektu „Rozrzucone fragmenty – Depozyty pamięci”, finansowanego przez Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego. Autorką jego bardzo udanej koncepcji graficznej jest Klaudia Maślej-Feluś.

Ideę albumu rozwija go i aktualizuje na bieżąco portal: depozytypamieci.eu. Zamieszcza artykuły, rozbudowane biogramy, zdjęcia, prezentuje wyjątkowo bogatą, unikatową kolekcja ukraińskich koszul, kaftanów, kamizelek, kabatów, sukni. Jest zgromadzona w Szczecinie, bywa udostępniana na wystawy.