Stowarzyszenie Prowincja Łabuź, Łobez 2024, str. 180. ISBN 978–83–965596–5‑4

Pod koniec stycznia łobeskie Stowarzyszenie Prowincja Łabuź zorganizowało promocję swojej czwartej książki. Jej tytuł: „Regenwalde Kleinbahn. Historia Małej Kolei w powiecie reskim (w latach 1896–1945) z Aneksem: O kolei wąskotorowej i pociągu zwanym „Michałkiem”. Koleje dojazdowe PKP w powiecie łobeskim od roku 1945 do ich likwidacji”.

Joanna Marek, łobeska polonistka, zachęcając do lektury, a dzięki niej do sentymentalnej podróży nieistniejącymi kolejami, pisze: „Ja już tę podróż (…) odbyłam! (…). Wystarczy otworzyć wyobraźnię na działanie słów i obrazów”.

Ale ab ovo… Najpierw był Prowincjonalny Okazjonalnik Literacki „Łabuź”, czasopismo wyjątkowe w Polsce. Ukazywał się w Łobzie w latach 1992–2007 nakładem Prywatnej Żebraczej Inicjatywy Wydawniczej, którą wymyślił Leon Zdanowicz (1938–2009), inicjator i redaktor „Łabuzia”. Urodzony na Kresach, daleko za Grodnem, wywieziony z rodzicami na Sybir, został z nimi przywieziony w 1946 roku na nieznane im Pomorze. Dusza-człowiek, choć charakter miał nieprosty, jak jego życie na prowincji i jego wiersze. Z latami stawał się coraz bardziej tutejszy, łobeski.

Autorami książki są jego brat, Bogdan Zdanowicz, też poeta, łobzianin z urodzenia i ducha, długo krakowianin, który w 2022 roku powołał z przyjaciółmi Stowarzyszenie Prowincja Łabuź, oraz Tadeusz Korzeniewski, łobeski fotografik, regionalista i dokumentalista, od wielu lat gromadzący pamiątki kolei żelaznych. Pierwszy omówił lata 1896–1945, drugi – od roku 1945 do likwidacji Małej Kolei. Na okładce książki napisał, że jest dedykowana „pamięci tych, którzy doprowadzili do wybudowania, uruchomienia i eksploatacji od 26 lipca 1896 roku odcinka kolei wąskotorowej Łobez-Dobra (Labes-Daber), czyli pracowników pruskich, niemieckich, a po roku 1945 także polskich”. Podkreślił: „Koleje te umożliwiły znaczny rozwój przemysłu, rolnictwa, przetwórstwa naszego regionu oraz przewozy osób, ułatwiając życie codzienne – aż do zamknięcia trasy Łobez-Dobra 1 lipca 1991 roku, a innych odcinków wcześniej lub nieco później”. Pociągi dowoziły mieszkańców najmniejszych nawet miejscowości do pracy w ośrodkach większych i do dworców przesiadkowych, a stamtąd mogli jechać dokądkolwiek.

Książka prezentuje historię kolei dojazdowych w regionie łobeskim, ich struktury organizacyjne, trasy, miejscowości, przez które prowadziły. Przynosi liczne zdjęcia, mapy, rozkłady jazdy, opisy przystanków, stacji, dworców przesiadkowych, anegdoty.

Jeszcze raz zacytujmy Joannę Marek: „Na szczęście znajdują się jeszcze ludzie, którzy chcą ocalić pamięć o tym, co było kiedyś symbolem rozwoju cywilizacyjnego i w znaczący sposób wpłynęło na życie kolejnych pokoleń mieszkańców tych terenów. [Książka] stwarza okazję do (…) podróży historyczno-sentymentalnej, trasami znanymi z przeżyć (…) lub opowieści. Ja już tę podróż odbyłam…”.

Żal, że pod koniec 2024 roku Stowarzyszenie Prowincja Łabuź zostało rozwiązane. W następnych odsłonach Książnicowego przeglądu „Adorator” postara się przybliżyć książki, opublikowane przez nie wcześniej.

1. W Grajewie ukazała się w roku 2020 monografia kolei dojazdowych, kursujących nad Zalewem Wiślanym. Jej autorką jest Magdalena Pasewicz-Rybacka, a tytuł brzmi: „Haffuferbahn. Historia kolei Nadzalewowej do 1945 roku”.